اقامت و تابعیت
اقامت و تابعیت در مقاله پیش رو موضوع اقامت و تابعیت را مورد بررسی قرار می دهیم. در ابتدا به بیان کلیات در رابطه با موضوع اقامت و تابعیت در قانون مدنی ایران می پردازیم و تعاریف و جایگاه این موضوع در نطام حقوقی ایران را تشریح می کنیم و سپس به شرایط و نحوه ی اخذ اقامت و تابعیت در کشورهای مختلف پرداخته می شود. موضوع اقامت و تابعیت از نام آشنا ترین مسائلی است که اشخاص متقاضی مهاجرت برایشان مطرح می شود و از مهترین مسائلی است که در انتخاب کشور مقصد مورد توجه قرار می دهند. بدیهی است که کشورهایی که شرایط اخذ اقامت و پیرو آن اخذ تابعیت راحت تری داشته باشند، در پروسه ی مهاجرت متقاضیان بیشتری خواهند داشت و چنین کشورهایی در اصطلاح حقوق بین الملل کشورهای مهاجر پذیر نامیده می شوند. قبل از ورود به موضوع اقامت و تابعیت در نظام حقوقی ایران باید نکته مهمی بیان شود و آنهم اینکه بصورت کلی در کشورهای جهان دو نظام حقوقی بزرگ وجود دارد: 1- نظام حقوقی کامن لا (نظام حقوقی عرفی) 2- نظام حقوقی سیویل لا ( CIVIL LAW) پس از بیان نظامهای حقوقی رایج در سطح جهان، به بیان توضیحات مختصری در رابطه با هر یک از دو نظام یاد شده می پردازیم. نظام حقوقی کامن لا منشعب از نظام حقوقی کشور انگلستان است و طرفداران و پیروان این نظام حقوقی اکثرا از کشورهایی هستند که تاثیر پذیری زیادی از انگلستان داشته اند و یا اینکه در اعصاری از تاریخ مستعمره انگلستان بوده اند. از جمله ی این کشورها می توان به کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، کانادا و استرالیا اشاره نمود. از نقطه نظر مهاجرت، به نظام حقوقی کامن لا نظام و سیستم خاک هم گفته می شود. حال سوالی که مطرح می شود این است که منظور از سیستم خاک چیست؟ در جواب به این سوال باید گفت منظور از سیستم خاک این است که کشورهایی که از نظام حقوقی کامن لا تبعیت می کنند در رابطه با موضوع اعطای اقامت و تابعیت به اشخاصی که در خاک آن کشورها متولد می شوند و تحصیل یا کار می کنند دید مثبت و مساعدی دارند. در مقابل نظام حقوقی کامن لا، نظام حقوقی سیویل لا ( CIVIL LAW) قرار دارد. این نظام حقوقی سرمنشاء خود را از کشور فرانسه گرفته است و کشورهایی مانند ایران که قوانین خود را از این نظام حقوقی گرفته اند از این نظام حقوقی پیروی می کنند. به نظام حقوقی سیویل لا نظام حقوقی و سیستم خون هم گفته می شود. منظور از سیستم خون این است که در رابطه با موضوع اقامت و تابعیت در کشورهای پیرو سیستم سیویل لا، صرف زندگی کردن و تولد در این کشورها باعث اخذ اقامت این کشورها نمی شود و موضوعاتی مانند اینکه پدر و مادر و یا به عبارت دقیق تر انتصاب از طریق خون و نسبت نسبی باعث اخذ اقامت وتابعیت این کشورها می شود. در نظام های حقوقی کامن لا، اقامت از طریق ارتباط خونی بصورت فرع بر سیستم خاک می باشد و در نظام حقوقی سیویل لا اقامت از طریق خاک فرع می باشد نسبت به سیستم خون. نظام حقوقی ایران از لحاظ اقامت و تابعیت از نظام حقوقی سیویل لا تبعیت می کند. قوانینی که در ایران به موضوع اقامت و تابعیت پرداخته و شرایط آنرا مورد بررسی قرار می دهد شامل موادی از قانون مدنی و چند اصل از قانون اساسی می باشد. در بخشی از قانون مدنی تحت عنوان در تابعیت که در کتاب چهارم قانون مدنی آمده است از مواد 976 تا 991 به موضوع اقامت و تابعیت پرداخته شده است. در قانون اساسی هم بصورت خیلی کلی و سربسته در اصل های 41 و 42 به این موضوع اشاره شده است. نکته برجسته ای که در مواد قانون مدنی در رابطه با اقامت و تابعیت قابل رویت است موضوع تبعیض جنسیتی است که در موضوع اعطای اقامت از طریق خون میان مرد و زن ایرانی مشاهده می شود. موضوع از این قرار است که درست است که قوانین کشور ایران پیرو سیستم خون در اعطای اقامت و تابعیت است ولی در همین موضوع اگر شخصی پدرش ایرانی باشد بدون هیچ قید و شرطی اقامت و تابعیت ایران را اخذ می کند ولی اگر شخص مادری ایرانی داشته باشد، صرف داشتن مادر ایرانی باعث اخذ اقامت و تابعیت ایران نمی شود و این موضوع در خلال سایر تبعیضات جنسیتی که در سایر قوانین ایران رویت می شود، قابل تامل است.
نظری بدهید!